Αρχαία Πανδοσία

Άποψη του λόφου Καστριού

Στο χωριό Καστρί, κοντά στο Καναλάκι του νομού Πρέβεζας βρίσκεται μια από τις αρχαιότερες ηπειρωτικές πόλεις, η αρχαία Πανδοσία.Η πόλη χτίστηκε σε λόφο ύψους περίπου 100 μέτρων από Ηλείους αποίκους τον 8ο ή 7ο αι. π.Χ., σε σημείο μάλιστα που προϋπήρχε κάποιος μικρός οικισμός χωρίς όμως περισσότερες πληροφορίες.Θεωρείται δε έδρα της ''Τετράπολης'', των τεσσάρων δηλαδή αποικιών που ίδρυσαν οι Ηλείοι  την ίδια περίοδο στην περιοχή της Κασσωπαίας (Βουχέτιο-Ελάτρια-Βατίες οι άλλες τρεις).

Ο λόφος της Πανδοσίας περιβάλλεται με τείχος του 4ου αι. π.Χ. στο οποίο περιμετρικά υπάρχουν 22 αμυντικοί πύργοι που ακόμα και σήμερα είναι σε πολύ καλή κατάσταση.

Η πόλη κατακτήθηκε το 345 π.Χ. από τους Μακεδόνες του Φίλιππου και παραδόθηκε στο βασιλιά των Μολοσσών Αλέξανδρο.Τότε ήταν που άρχισε να εισρέει στην πόλη πληθυσμός από τα γειτονικά ηπειρωτικά φύλα, ο οικισμός επεκτάθηκε και το τείχος έφτασε συνολικά τα 2300 μέτρα.Ο πληθυσμός στην περίοδο της ακμής υπολογίζεται σε 9000 με 10000 κατοίκους.

Σύμφωνα με ένα θρύλο ο βασιλιάς Αλέξανδρος είχε πάρει ένα χρησμό από το μαντείο της Δωδώνης που έλεγε ότι θα πεθάνει μπροστά στα τείχη της Πανδοσίας, για αυτό και κινήθηκε εναντίον της ο Φίλιππος.Λίγα χρόνια αργότερα όταν κλήθηκε από τους Ταραντίνους στην Ιταλία για βοήθεια βρήκε το θάνατο σε μια αποικία των Κροτωνιατών που ονομάζονταν Πανδοσία,μη μπορώντας έτσι να αποφύγει την μοίρα του.

Ο λόφος της Πανδοσίας

Η μεγάλη ακμή της πόλης οφείλεται αναμφίβολα στην στρατηγική θέση της όσoν αφορά τους εμπορικούς δρόμους, τόσο τους χερσαίους όσο και τους πλωτούς, καθώς βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση με τον Αχέροντα ποταμό και την Αχερουσία λίμνη.Πολλοί υποστηρίζουν ότι η μορφολογία της περιοχής ήταν τελείως διαφορετική τον 7ο αι. π.Χ. σε βαθμό που ο λόφος να είναι ουσιαστικά ένα μικρό νησί περιτριγυρισμένο από τη λίμνη.Έχουν μάλιστα εντοπιστεί σημεία και εξαρτήματα στον ποταμό όπου γίνονταν η πρόσδεση των πλοίων.Πολλές φορές βρίσκονταν σε εμπορικό και οικονομικό ανταγωνισμό με την κοντινή Εφύρα, η οποία συνήθως υπερτερούσε γιατί βρίσκονταν πιο κοντά στη θάλασσα.

Η πόλη καταστράφηκε από τα ρωμαϊκά στρατεύματα του Αιμίλιου Παύλου κατά την εκστρατεία τους το 168-167 π.Χ. Σύντομα όμως επετράπη η ανοικοδόμηση μέρους της και ορίστηκε ως η νέα έδρα του Κοινού των ηπειρωτικών φύλων υπό την εποπτεία του Ηλείου αποίκου Μενεδήμου Αγιάδα. Μάλιστα παραχωρήθηκε στην Πανδοσία το δικαίωμα κοπής χάλκινων νομισμάτων για την κάλυψη των αναγκών της ως το 148 π.Χ., οπότε και ολόκληρη η περιοχή εντάσσεται διοικητικά στην υπό ρωμαϊκή κατοχή Μακεδονία. 

Μετά την ίδρυση της Νικόπολης το 31 π.Χ. οι κάτοικοι μεταφέρονται με διαταγή του Οκταβιανού στην νέα πόλη και επέρχεται η παρακμή της.

Στη διάρκεια των αιώνων υπέστει άλλη μια κατάκτηση από τους Βενετούς αυτή τη φορά το 15ο αι. μ.Χ. Σε αυτούς εξάλλου οφείλουμε την ανακαίνιση και διατήρηση των τειχών.

Στην αρχαία Πανδοσία μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καμία εργασία ανάδειξης της περιοχής παρά της προσπάθειες με μελέτες που έχουν συνταχθεί από τος αρχαιολογικές υπηρεσίας.