Αρχαία Στράτος

Ναός Στρατίου Διός

Η αρχαία Στράτος βρίσκεται βόρεια του σημερινού χωριού, χτισμένη στη δυτική όχθη του Αχελώου ποταμού, που αποτελούσε το φυσικό σύνορο Αιτωλίας και Ακαρνανίας. Η Στράτος υπήρξε από τις μεγαλύτερες και καλύτερα οχυρωμένες πόλεις της Ακαρνανίας και αποτέλεσε τον 4^ο αι. π.Χ. την πρώτη πρωτεύουσα του Κοινού των Ακαρνάνων, χάριν της σημαντικής στρατηγικής της θέσης.

Τμήμα οχύρωσης

Η πόλη αρχικά λειτουργούσε ως σημείο συγκέντρωσης του στρατού των Ακαρνάνων και από εκεί προήλθε η ονομασία της που διατηρήθηκε και μετά την οργάνωση των κατοίκων σε πόλη. Η περιοχή είχε κατοικηθεί ήδη από την Υστεροελλαδική εποχή (1600π.Χ. – 1100 π.Χ.) και γνώρισε μεγάλη ακμή τον 5^ο και 4^ο αι. π.Χ. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου πήρε το μέρος της Αθήνας και για αυτό οι Σπαρτιάτες την πολιόρκησαν χωρίς επιτυχία το 429 π.Χ. , το 426π.Χ. και το 391 π.Χ. Ο Μακεδόνας βασιλιάς Κάσσανδρος την κυρίεψε το 314 π.Χ. και την χρησιμοποίησε ως οχυρό κατά των Αιτωλών, οι οποίοι με τη σειρά τους την προσάρτησαν στη δικαιοδοσία τους το 263 π.Χ.

Το 169 π.Χ. η Στράτος, μαζί με αρκετές ακόμα πόλεις, τάχθηκαν με την πλευρά των Ρωμαίων ενάντια στο βασιλιά Περσέα της Μακεδονίας οπότε και ξεκίνησε ουσιαστικά η ρωμαϊκή κυριαρχία. Μετά την ίδρυση της Νικόπολης και την αναγκαστική μετακίνηση πληθυσμού προς τα εκεί, ξεκίνησε η παρακμή της πόλης αν και συνέχισε να υφίσταται, κυρίως λόγω της στρατηγικής της θέσης.

Σημαντικό λατρευτικό και πολιτικό κέντρο όλων των Ακαρνάνων αποτελούσε το ιερό του Στρατίου Διός, ο οποίος ήταν πολιούχος και προστάτης της πόλης. Ο ναός βρισκόταν σε περίοπτη θέση εντός της οχύρωσης. Ήταν δωρικού ρυθμού και φαίνεται από τις αρχιτεκτονικές ελλείψεις ότι έμεινε ημιτελής.

Πύλη 

Η άμυνα της πόλης στηριζόταν στην εκτεταμένη οχύρωση που περιλάμβανε τείχη περισσότερο των 7 χλμ., 22 πύλες και 55 πύργους. Στο εσωτερικό της πόλης δε, υπήρχε εσωτερικός τείχος που χώριζε την πόλη στα δυο για μεγαλύτερη ακόμα ασφάλεια. Τα τείχη χρονολογούνται από τον 5^ο αι. π.Χ.

Αρχαίο θέατρο

Το αρχαίο θέατρο της πόλης χρονολογείται από το τέλος του 4^ου αι. π.Χ. και ήταν το μεγαλύτερο της Αιτωλοακαρνανίας με χωρητικότητα 7000 θεατών. Ήταν σκαλισμένο εξ ολοκλήρου σε βράχο και σήμερα σώζονται 28 σειρές εδωλίων. Η πρώτη σειρά ήταν κατασκευασμένη από ασβεστόλιθο και προοριζόταν για τους ανώτερους αξιωματούχους και την ιέρια του Διονύσου. Μάλιστα διασώζονται σε πολύ καλή κατάσταση.

Η αγορά της αρχαίας Στράτου ήταν το εμπορικό, πολιτικό και διοικητικό κέντρο της πόλης. Περιλάμβανε την πλατεία που περιβάλλονταν από στοές, το Βουλευτήριο με καθίσματα στις 4 πλευρές του και στο κέντρο ένας βωμός για τις θυσίες των ζώων. Διασώζεται μάλιστα ακόμα ο κρίκος που δένανε τα ζώα πριν τη θυσία. Στη θέση του σύγχρονου χωριού βρισκόταν το νεκροταφείο, ενώ πολλοί τάφοι έχουν βρεθεί και εξωτερικά της οχύρωσης.