Αρχαία Φανοτή (Ντόλιανη)

Αεροφωτογραφία οικισμού

Ανάμεσα στα χωριά Αγ. Γεώργιος και Γεροπλάτανος του Ν.Θεσπρωτίας και ακριβώς δίπλα στον ποταμό Καλαμά, βρίσκεται ο αρχαίος οικισμός της Φανοτής (Ντόλιανης). Χτισμένος πάνω σε φυσικά οχυρό λόφο ύψους 85μ., σε περιοχή με ιδιαίτερο κάλλος και τειχισμένος από διπλό περίβολο, ο οικισμός αποτέλεσε την έδρα του θεσπρωτικού φύλου των Φανοτέων και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διάρκεια του τελευταίου μακεδονικού πολέμου.

Αρχαίο Πολυνέρι (Κούτσι)

Αεροφωτογραφία του οικισμού

Στην ανατολική πλαγιά του όρους Βράχωνα βρισκόταν ο οικισμός Πολυνέρι (ή Κούτσι). Η φυσικά οχυρή θέση του, κυρίως από βορρά και νότο, με απότομες πλαγιές και βράχους, παρείχε οπτικό έλεγχο σε όλη την παραλιακή πεδιάδα της Πλαταριάς.

Αρχαία Λυγιά

Γενική άποψη χερσονήσου

Βόρεια της πόλης της Ηγουμενίτσας βρίσκεται η χερσόνησος της Λυγιάς με τα τρία συνεχόμενα κάστρα της. Πρόκειται για τρία οχυρωμένα κάστρα στους ισάριθμους λόφους της χερσονήσου,τα οποία ταυτίστηκαν με την αποικία των Κερκυραίων με την ονομασία Κερκυραϊκή Περαία ή Τορώνη.Εκεί,σύμφωνα με το Θουκυδίδη,κατέφυγαν εξόριστοι Κερκυραίοι ολιγαρχικοί στην αρχή του Πελοποννησιακού πολέμου.Ο οικισμός που οχυρώθηκε κατά τον 5ο αι. π.Χ. φιλοξενούσε περίπου 6.000 κατοίκους.

Πύργος Ραγίου

Γενική άποψη του χώρου

Περίπου 10 χλμ. από την πόλη της Ηγουμενίτσας, ο Πύργος Ραγίου ξεχωρίζει στην κορυφή του λόφου όπου βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της πεδιάδας Ραγίου-Κεστρίνης, κοντά στις παλιές εκβολές του ποταμού Καλαμά. Πιθανολογείται ότι αποτελούσε το προς ξηρά προπύργιο του κοντινού παραθαλάσσιου οικισμού της Λυγιάς, που ιδρύθηκε τον 5 αι. π.Χ. από τους Κερκυραίους, αλλά ήταν εξίσου και ένα ασφαλές καταφύγιο  σε περιόδους πολέμων.

Αρχαίο Όρραον

Η θέα από λόφο της ακρόπολης

Κοντά στο χωριό Γοργόμυλος του Ν.Πρέβεζας βρίσκεται η αρχαία ακρόπολη Όρραον. Ιδρύθηκε τον 4ο αι. π.Χ. από τους Μολοσσούς σε ένα ύψωμα με ιδιαίτερη στρατηγική σημασία. Υπολογίζεται ότι η κατασκευή του κάστρου έγινε την περίοδο βασιλείας του Αλκέτα Α'. Η θέση προσέφερε έλεγχο στους εμπορικούς δρόμους προς τη νότια Ελλάδα και φύλαξη του περάσματος που οδηγούσε στο εσωτερικό του ηπειρωτικού βασιλείου και επομένως ήταν σημαντικό για την άμυνα του κράτους των Μολοσσών. 

Αρχαίες Βατίες

Τμήμα οχύρωσης

Η ακρόπολη Βατίες ήταν η μικρότερη από τις τέσσερις αποικίες των Ηλείων στην περιοχή της Κασσωπαίας. Ιδρύθηκε στο τέλος του 8ου με αρχές του 7ου αι. π.Χ. μαζί με την Πανδοσία,το Βουχέτιο και την Ελάτρεια, ώστε να ελεγχθούν οι χερσαίοι εμπορικοί οδοί και οι πλωτές διαδρομές μέσω των ποταμών Αχέροντα, Καλαμά και Λούρου. Η μετακίνηση των εμπορευμάτων γινόταν από την Αδριατική θάλασσα και τις δυτικές ακτές της Ηπείρου, μέσω των ποταμών προς την κεντρική Ήπειρο και από εκεί προς τη Θεσσαλία και την νότια Ελλάδα.  

Αρχαία Ελάτρεια

Τμήμα τείχους

Η αρχαία Ελάτρεια ήταν μια από τις 4 αποικίες των Ηλείων στα σημερινά όρια του Ν.Πρεβέζης (Βουχέτιο, Πανδοσία,Βατίες οι άλλες τρεις) και είναι η λιγότερο ανασκαμμένη και αξιοποιημένη. Ήταν άλλη μια πόλη κοντά στο ρου του Λούρου ποταμού, κάτι που φυσικά διευκόλυνε τον έλεγχο των πλωτών εμπορικών οδών της περιοχής. 

Σήμερα είναι ορατά κάποια τμήματα του αρχαίου τείχους τα οποία είναι του ίδιου δομικού μοτίβου με τις άλλες τρεις πόλεις. Υπάρχουν επίσης και κάποια λείψανα από διάφορα οικοδομήματα, στην ουσία όμως τίποτα δεν έχει αναδειχθεί στην περιοχή.

Έχουν γίνει στο παρελθόν κάποιες μεμονωμένες επιφανειακές ανασκαφές που έφεραν στο φως τάφους και μικροαντικείμενα, όπως αιχμές βέλους.
Η πόλη πέρασε στα χέρια των Μολοσσών με την παρέμβαση των Μακεδόνων του Φιλίππου και καταστράφηκε με την κάθοδο των ρωμαϊκών στρατευμάτων υπό τον Αιμίλιο Παύλο το 168-167 π.Χ.,όπως συνέβει και με τις άλλες αποικίες των Ηλείων.

Παλιότερα είχαν σημειωθεί πολλά περιστατικά λαθρανασκαφών, κυρίως λόγω της αδιαφορίας ανάδειξης και προστασίας του χώρου που σήμερα είναι δύσκολα προσεγγίσιμος από την πυκνή βλάστηση.

Φωτογραφία: Wikipedia

Αρχαίο Βουχέτιο (Φρούριο Ρωγών)

Πανοραμική άποψη του λόφου.Διακρίνεται
ο Λούρος ποταμός

Στο χωριό Νέα Κερασούντα του Νομού Πρέβεζας συναντάμε την αρχαία ακρόπολη Βουχέτιο, η οποία ταυτίζεται με το μεσαιωνικό Φρούριο των Ρωγών. 

Το Βουχέτιο αποτελούσε μέρος της ''Τετράπολης'',του αποικιακού κράτους των Ηλείων στην περιοχή της Κασσωπαίας, που αποτελούνταν από τέσσερις πόλεις με πρωτεύουσα την Πανδοσία (Ελάτρια και Βατίες οι άλλες δυο).Ήταν δε το επίνειο του ''κράτους'' αυτού μιας και δίπλα από την ακρόπολη διέρχεται ο Λούρος ποταμός,ο οποίος από το σημείο αυτό μέχρι και τις εκβολές του ήταν πλωτός.Έτσι αποδεικνύεται και η στρατηγική σημασία της περιοχής μιας και ουσιαστικά από εδώ γινότανε ο έλεγχος της ναυσιπλοΐας προς το Ιόνιο πέλαγος.Αξίζει μάλιστα να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με κάποιους μελετητές η περιοχή είχε τελείως διαφορετικά μορφολογικά χαρακτηριστικά και ότι ουσιαστικά ο λόφος της ακρόπολης ήταν ένα νησί.

Αρχαία Πανδοσία

Άποψη του λόφου Καστριού

Στο χωριό Καστρί, κοντά στο Καναλάκι του νομού Πρέβεζας βρίσκεται μια από τις αρχαιότερες ηπειρωτικές πόλεις, η αρχαία Πανδοσία.Η πόλη χτίστηκε σε λόφο ύψους περίπου 100 μέτρων από Ηλείους αποίκους τον 8ο ή 7ο αι. π.Χ., σε σημείο μάλιστα που προϋπήρχε κάποιος μικρός οικισμός χωρίς όμως περισσότερες πληροφορίες.Θεωρείται δε έδρα της ''Τετράπολης'', των τεσσάρων δηλαδή αποικιών που ίδρυσαν οι Ηλείοι  την ίδια περίοδο στην περιοχή της Κασσωπαίας (Βουχέτιο-Ελάτρια-Βατίες οι άλλες τρεις).

Αρχαία Εφύρα - Νεκρομαντείο Αχέροντα.

Η αρχαία Εφύρα θεωρείται η αρχαιότερη των ηπειρωτικών πόλεων.Τα ερείπια της βρίσκονται κοντά στο σημερινό χωριό Μεσοπόταμος,στο Καναλάκι του νομού Πρέβεζας,εκεί που κάποτε ενώνονταν οι ποταμοί του Άδη Αχέρων-Κωκυτός-Περιφλεγέθων σχηματίζοντας την Αχερουσία Λίμνη.

Γενική άποψη Νεκρομαντείου

Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν οι Μυκηναίοι το 14ο αι. π.Χ. οι οποίοι κατασκεύασαν κυκλώπεια τείχη για την προστασία της πόλης. Η περιοχή είναι ιδιαίτερα γνωστή ακόμα από την ομηρική εποχή,όπου αναφέρεται ως σημαντικό εμπορικό κέντρο.Αργότερα ήρθαν και εγκαταστάθηκαν και άλλοι άποικοι από την Κόρινθο,την Ηλεία και αλλού και ίδρυσαν νέες πόλεις(όπως την κοντινή Πανδοσία).

Ο Φίλιππος ο Μακεδόνας παραχώρησε την εξουσία της πόλης στους Θεσπρωτούς μετά το 343 π.Χ. όταν και νίκησε τον πόλεμο με τους Ηλειούς.