Αρχαία Καλυδώνα

Η θέα προς το Μεσσολόγγι

Η αρχαία Καλυδώνα ήταν μια από τις κυριότερες και αρχαιότερες πόλεις της Αιτωλοακαρνανίας. Τα ερείπια της πόλης βρίσκονται κοντά στο χωριό Ευηνοχώρι. Η στρατηγική θέση της πόλης βοήθησε στο να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην περιοχή, καθώς έλεγχε τους θαλάσσιους δρόμους από το Ιόνιο προς την Αδριατική και τους χερσαίους που κατέβαιναν από την Ήπειρο. Η μικρή απόσταση από την ακτή βοήθησε στην ανάπτυξη αξιόλογου λιμανιού, χάριν στο οποίο δέχθηκε επιδράσεις από πολλά σημαντικά κέντρα του ελληνισμού και αυτό έθεσε τις βάσεις για την πολιτιστική της εξέλιξη.

Σύμφωνα με το μύθο ιδρυτής της πόλης θεωρείται ο Καλυδών, γιος του Αιτωλού και αδελφός του Πλευρώνα. Από την ομηρική καταγραφή του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος προς την Τροία, η Καλυδώνα συμμετείχε σε μια δύναμη 40 πλοίων υπό το βασιλιά Θόα.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα υποδηλώνουν εγκατάσταση στην περιοχή από την εποχή του χαλκού, η οποία συνεχίστηκε μέσα στους αιώνες μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια. Την περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου κρατάει την αυτονομία της ,ενώ περίπου το 390 π.Χ. εντάσσεται στην Αχαϊκή συμπολιτεία. Το 367 π.Χ. η πόλη περιέρχεται στον έλεγχο των Αιτωλών, οπότε γνωρίζει και τη μεγαλύτερη ακμή της κατά τον 3^οαι. π.Χ. Την περίοδο αυτή πολλοί Καλυδώνιοι άρχοντες αποκτούν ανώτερα αξιώματα στα πλαίσια της Αιτωλικής συμπολιτείας. Στον πόλεμο των Αιτωλών με τον Φίλιππο  Ε’ της Μακεδονίας υπέστη σοβαρές καταστροφές (το 219π.Χ.) αλλά επανέκαμψε έως την τελική της ερήμωση το 30 π.Χ. με την υποχρεωτική μετοίκηση των κατοίκων στη Νικόπολη.

Η πόλη ήταν οχυρωμένη με περίβολο που περιέκλειε δυο λόφους, με μια κύρια είσοδο και άλλες πέντε μικρότερες. Στη βόρεια πλευρά της πόλης υπήρχε η ακρόπολη από την οποία είχε κανείς οπτική επαφή με όλη την κοιλάδα του Εύηνου ποταμού, τις οδικές αρτηρίες και το λιμάνι. Στο εσωτερικό υπήρχε ιερό και πολλά δημόσια και ιδιωτικά οικοδομήματα. Χαρακτηριστικό είναι ένα κτιριακό συγκρότημα με περίτεχνη αυλή στην οποία λάμβαναν χώρα αθλητικοί αγώνες.

Ο χώρος του Λάφριου

Στον αρχαιολογικό χώρο επίσης εντάσσεται και το Λάφριο, ο μεγαλοπρεπέστατος ναός της θεάς Άρτεμης. Το όνομά του προέρχεται από το προσωνύμιο της Λαφρίας Άρτεμης. Στο εσωτερικό φυλασσόταν το χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς που κατασκεύασαν οι Ναυπάκτιοι καλλιτέχνες Μέναιχμος και Σοίδας περίπου το 460π.Χ. Σε ξεχωριστό μικρότερο ναό λατρευόταν ο θεός Απόλλωνας. Και οι δυο ναοί βρίσκονταν εκτός των τειχών και ενώνονται με τον οικισμό μέσω της ιεράς οδού. Αναφέρεται επίσης και η λατρεία του Διόνυσου χωρίς όμως να έχει ανασκαφεί ο ναός του που εντοπίζεται στο χώρο της εκκλησίας του Αγ.Ιωάννη.

Το αρχαίο θέατρο

Σημαντικό μνημείο είναι εξίσου και το θέατρο της πόλης. Μέχρι σήμερα έχουν αποκαλυφθεί 29 σειρές εδωλίων σε αρκετά καλή κατάσταση και η ορχήστρα που είναι τετράγωνης κάτοψης. Η χωρητικότητα υπολογίζεται ότι ξεπερνούσε τους 6.000 θεατές.

Σήμερα ο χώρος είναι επισκέψιμος μετά από αρκετά χρόνια ερευνών και ανάδειξης των μνημείων από ομάδες Ελλήνων και ξένων επιστημόνων.

ΚΑΛΥΔΩΝΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Σύμφωνα με το μύθο , βασιλιάς της Καλυδώνας ήταν ο Οινέας ο οποίος απέκτησε τρια παιδιά. Τον Τυδέα, πατέρα του ομηρικού ήρωα Διομήδη, την Δηιάνειρα ,σύζυγο του Ηρακλή και τον Μελέαγρο. Για τον τελευταίο οι θεοί είχαν προειδοποιήσει τη μητέρα του Αλθαία πως θα πεθάνει, μόλις καεί ολοκληρωτικά ένα δαδί που έκαιγε στη φωτιά. Εκείνη το πήρε, το έσβησε και το έκρυψε. Όταν κάποτε ο Οινέας ξέχασε τη θεά Άρτεμη σε προσφορά θυσιών προς τους θεούς, εκείνη θυμωμένη έστειλε στην περιοχή τον φοβερό καλυδώνιο κάπρο. Ο βασιλιάς διοργάνωσε διαγωνισμό για την εξόντωση του με έπαθλο το δέρμα του. Συγκεντρώθηκαν γνωστοί ήρωες της εποχής όπως ο Ίδας, ο Θησέας, ο Τελαμώνιος, ο Κάστορας, ο Πολυδεύκης, ο Αγγαίος, ο Ιάσονας και ανάμεσα τους η Αταλάντη από την Αρκαδία, γνωστή για την ομορφιά και τις κυνηγετικές της ικανότητες. Κατάφερε μάλιστα να επιφέρει το πρώτο πλήγμα στον κάπρο πριν τον αποτελειώσει ο Μελέαγρος, οποίος ψς αναγνώριση της πρόσφερε το έπαθλο. Αυτό τον έφερε σε αντιπαράθεση με τα αδέρφια της μητέρας του τα οποία και σκότωσε. Πάνω στη σύγχυση η Αλθαία πέταξε το κούτσουρο στη φωτιά και έτσι πέθανε και ο Μελέαγρος, ενώ η μητέρα του αυτοκτόνησε. Οι κόρες της που θρηνούσαν μητέρα και αδερφό μετατράπηκαν σε πουλιά, τις Μελεαγρίδες ή αλλιώς φραγκόκοτες.

Το κυνήγι του κάπρου

Σε άλλο μύθο ο Διόνυσος επισκέφτηκε την Καλυδώνα και σύναψε σχέση με την Αλθαία, από την οποία προήρθε η Δηιάνειρα. Μη θέλοντας να φανεί αγενής για την φιλοξενία φεύγοντας έμαθε στον Οινέα την καλλιέργεια του αμπελιού και από αυτόν πήρε το όνομά του το κρασί (οίνος).