Αρχαία Κασσώπη

Γενική άποψη του οικισμού

Τα ερείπια της αρχαίας Κασσώπης βρίσκονται στην περιοχή του Ζαλόγγου του Νομού Πρέβεζας, κοντά στο σημερινό χωριό Καμαρίνα.

Η πόλη ιδρύθηκε τον 4^οαι. π.Χ. από το ηπειρωτικό φύλο των Κασσωπαίων, συγγενικό με τους Θεσπρωτούς. Η ίδρυση της πόλης σε φυσικά οχυρή θέση έγινε με τη συνένωση των διάσπαρτων οικισμών της περιοχής , με σκοπό να προστατευτεί η εύφορη κοιλάδα από την εκμετάλλευση και τις βλέψεις των Ηλείων και Αρκάδων εποίκων, που ήδη είχαν ιδρύσει αποικίες σε επίκαιρες θέσεις (Βουχέτιο, Πανδοσία, Βατίες, Ελάτρια).

Κατά μια άλλη άποψη, ήδη από τον 8^οαι. π.Χ. οι Ηλείοι και Αρκάδες έποικοι είχαν δημιουργήσει έναν οργανωμένο οικισμό, που πιθανόν τον 4^ο αι. να γνώρισε την ακμή του. Τα γεωγραφικά της όρια ορίζονταν από τον Αχέροντα ποταμό ,τον Λούρο, τον Αμβρακικό κόλπο και το Ιόνιο πέλαγος. Τα ποτάμια που ήταν πλωτά διευκόλυναν τις συγκοινωνίες και το εμπόριο.

Η ανάπτυξη της πόλης στηρίχθηκε στην κτηνοτροφία των ορεινών περιοχών, στη γεωργία και το εμπόριο των προϊόντων της εύφορης πεδιάδας και στην αλιεία. Φυσικά η κοντινή θάλασσα έδωσε τη δυνατότητα για ανάπτυξη του ναυτιλιακού εμπορίου και τα καράβια των Κασσωπαίων έφτασαν να μεταφέρουν προϊόντα από τα Μικρασιατικά παράλια και τα νησιά του Αιγαίου μέχρι την Αδριατική, τις ιταλικές ακτές και το Γιβραλτάρ και από την Αίγυπτο έως τον Εύξεινο Πόντο. Σε όλη την Μεσόγειο διακινούνταν λάδι, ελιές, φρούτα, ξηροί καρποί και πολλά βιοτεχνικά προϊόντα. Με την κατάργηση της αποικιοκρατίας και τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών από τους ίδιους, οι Κασσωπαίοι απέκτησαν εξέχουσα θέση ανάμεσα στις ηπειρωτικές πόλεις.

Τμήμα της οχύρωσης

Η πόλη είχε δικό της νομισματοκοπείο και έκοψε χάλκινα νομίσματα με τη μορφή της Αφροδίτης και αργότερα, στις αρχές του 2^ουαι. π.Χ. ,έκοψε χάλκινα και αργυρά με τις μορφές της Αφροδίτης , του Δωδωναίου Δία, της Διώνης και του Διονύσου.

Δευτερεύουσα πύλη

Στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου η Κασσώπη τάχθηκε με το μέρος της Σπάρτης, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες ηπειρωτικές πόλεις που στήριξαν την Αθήνα. Αργότερα, κατακτήθηκε από τον Φίλιππο Β’ και μαζί με τις γειτονικές Βουχέτιο, Πανδοσία, Βατίες και Ελάτρια παραχωρήθηκε στο σύμμαχο των Μακεδόνων, βασιλιά των Μολοσσών Αλέξανδρο Α’. Η πόλη συμμετείχε στην Ηπειρωτική Συμμαχία, με πολλές συνεδριάσεις της να λαμβάνουν χώρα στο μικρό Ωδείο ή Βουλευτήριο της Κασσώπης και αργότερα εντάχθηκε στο Κοινό των Ηπειρωτών μέχρι το 168 π.Χ. που καταστράφηκε από την ρωμαϊκή εκστρατεία υπό τον Αιμίλιο Παύλο. Η Κασσώπη είχε ταχθεί με το μέρος του Περσέα της Μακεδονίας μαζί με τους Μολοσσούς και Θεσπρωτούς  και το πλήρωσε με την ισοπεδωτική καταστροφή τους. Η περιοχή ανοικοδομήθηκε και κατοικήθηκε ξανά και υπό την ρωμαϊκή κατοχή πέρασε στον έλεγχο των Ηλείων, στους οποίους οι Ρωμαίοι έδωσαν περισσότερα προνόμια στην περιοχή από τους Ηπειρώτες. Αργότερα εντάχθηκε στην ρωμαϊκή επαρχία της Μακεδονίας (όπως και όλες οι πόλεις της Ηπείρου) μέχρι το 31 π.Χ., όπου με διαταγή του νικητή της ναυμαχίας του Ακτίου Οκταβιανού, οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να μεταφερθούν στην Νικόπολη. Μάλιστα, σύμφωνα με επιγραφή που έχει βρεθεί, οι Κασσωπαίοι είχαν ενισχύσει εκστρατεία των Ρωμαίων στην Μ.Ασία το 133-130 π.Χ.     

Τρισδιάστατη απεικόνιση της πόλης

Η  πόλη περιβάλλονταν από ισχυρά τείχη και είχε δυο κύριες εισόδους και αρκετές δευτερεύουσες. Οι δυο πύλες συνδέονταν με μια κεντρική οδό που σε κάποια σημεία είναι λιθόστρωτη. Η διαμόρφωση στο εσωτερικό της ακολουθούσε το ‘’Ιπποδάμειο σύστημα’’, σύμφωνα με το οποίο η πόλη χωριζόταν με 20 παράλληλους δρόμους που διασταυρώνονταν με κάθετους και πλατύτερους δημιουργώντας έτσι 60 περίπου οικοδομικά τετράγωνα, που φιλοξενούσαν περίπου 600 οικίες. Οι περισσότερες ήταν διώροφες  και ο πληθυσμός υπολογίζεται σε περισσότερους από 5.000 κατοίκους. Σε κάθε τετράγωνο χτίζονταν δυο οικίες κατά πλάτος και ανάμεσά τους υπήρχε κοινός αποχετευτικός αγωγός με σκεπασμένο υπόνομο, που αφορούσε λύματα και όμβρια ύδατα.  

Αριστερά το ''Ωδείο'' και στο βάθος τμήμα της στοάς

Σε εμφανή θέση και κοντά στην κεντρική πύλη υπήρχε ο χώρος της Αγοράς, που αποτελούσε σημείο συνάθροισης και λειτουργίας του Κοινού των Ηπειρωτών. Στην Αγορά υπήρχε βωμός αφιερωμένος στο Δία και αναθήματα από επιφανείς πολίτες. Δυο μικρότεροι βωμοί ήταν πιθανόν αφιερωμένοι στη Διώνη και την Αφροδίτη. Τα μνημεία αυτά ήταν τοποθετημένα μπροστά από τη βόρεια στοά. Στη δυτική πλευρά της Αγοράς υπήρχε το Πρυτανείο με αίθουσες τελετών και βοηθητικούς χώρους , ανατολικά υπήρχε το Βουλευτήριο ή Ωδείο και η νότια πλευρά ήταν ελεύθερη από κτιριακά συγκροτήματα. 

Το Ωδείο, που χρονολογείται από τον 3^ο αι. π.Χ., είναι λαξευμένο σε φυσικό βράχο με κατασκευή ξύλινων κερκίδων που μπορούσαν να φιλοξενούσαν έως 2.500 άτομα. Το οικοδόμημα ήταν στεγασμένο και φιλοξενούσε πολιτιστικές εκδηλώσεις και πιθανόν τις συνεδριάσεις του Κοινού των Ηπειρωτών.

Καταγωγείο

Ένα μεγαλύτερο θέατρο βρισκόταν βορειοδυτικά της πόλης.Το θέατρο είναι τελείως κατεστραμμένο από κατολισθήσεις, αλλά είναι εμφανής η διαμόρφωσή του από κάποια απόσταση.   

Το Καταγώγειο ήταν επίσης ένα δημόσιο κτίριο, διώροφο στις τρεις από τις τέσσερις πλευρές του(για να μην εμποδίζεται ο ήλιος) και λειτουργούσε πιθανότητα ως ένα είδος ξενώνα. Στο εσωτερικό του υπήρχε αίθριο και περιμετρικά στοές με ανεξάρτητους χώρους. Συνολικά διέθετε 18 ισόγειους χώρους και 13 στον άνω όροφο.  

Στη νότια πλευρά της πόλης υπάρχει υπόγειος θολωτός τάφος, μακεδονικής τεχνοτροπίας, που πλέον είναι επισκέψιμος. Αν και βρέθηκε συλημένος το πιθανότερο είναι να άνηκε σε κάποιον ευγενή.

Σε δυο απόκρημνες κορυφές του οροπεδίου του οικισμού που χρησίμευαν ως ακροπόλεις, υπάρχουν ερείπια επιπλέον οχύρωσης και δεξαμενές νερού.   

Από τα ευρήματα στην ευρύτερη περιοχή είναι βέβαιο ότι ο οικισμός επεκτάθηκε και εκτός των κεντρικών τειχών, με αντίστοιχη επέκταση και του περιβόλου. Ήδη έχει βρεθεί εκτός του βασικού οικισμού ναός (πιθανόν της Αφροδίτης) κ τέσσερα νεκροταφεία.

Βουλευτήριο

Μακεδονικός τάφος

Ο χώρος είναι επισκέψιμος και με την ανάδειξή του αποτελεί τον καλύτερα συντηρημένο οικισμό στο νομό Πρέβεζας και το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ολοκληρωμένης πόλης των Ηπειρωτικών φύλων.